Środki na inwestycje dla placówki zdrowia – jak je pozyskać?

Publiczne placówki medyczne w Polsce mają mocno ograniczoną możliwość uzyskiwania środków finansowych we własnym zakresie, czyli po prostu zarabiania pieniędzy poprzez działalność komercyjną. Zgodnie z Ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (art. 55 ust. 1 SPZOZ) szpital może uzyskiwać środki finansowe:

• z odpłatnej działalności leczniczej, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej;
• z wydzielonej działalności innej niż wymieniona w pkt 1 (Ustawy o działalności leczniczej), jeżeli statut przewiduje prowadzenie takiej działalności;
• z odsetek od lokat;
• z darowizn, zapisów, spadków oraz ofiarności publicznej, także pochodzenia zagranicznego;
• na cele i na zasadach określonych w przepisach art. 114-117 (Ustawy o działalności leczniczej)
• na realizację innych zadań określonych odrębnymi przepisami;
• na pokrycie straty netto, o której mowa w art. 59 ust. 2 pkt. 1 (Ustawy o działalności leczniczej) 

Pełna treść ustawy: https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/dzialalnosc-lecznicza-17709549

W konsekwencji szpitale mają ograniczone możliwości kumulowania kapitału co powodują, że przy wielomilionowych inwestycjach, szpitale muszą polegać na finansowaniu z zewnątrz. Do jakich źródeł sięgają najczęściej?

Środki z dotacji

Dotacja unijna celowa

Dotacja z funduszy Unii Europejskiej to jedna z najbardziej popularnych form finansowania dużych inwestycji w szpitalach. Uzyskanie tych środków jest uzależnione od wypełnienia przez placówkę medyczną szczegółowych wymogów i spełnienia licznych procedur. Zasady te są najczęściej określone w krajowych i regionalnych programach operacyjnych. Również w tych programach zawarty jest najczęściej obszar inwestycyjny – jeśli w danym okresie większość środków w programie operacyjnym jest przeznaczona na poprawę profilaktyki i innowacji, szpital pilnie potrzebujący środków na inwestycje z zupełnie innego obszaru, może nie znaleźć odpowiedniej dotacji dopasowanej do jego aktualnych potrzeb. 

Często zdarza się, że dotacja nie pokrywa 100% kosztów inwestycji, lecz np. 90%. Wtedy szpitale muszą sprostać wyzwaniu, jakim jest pozyskanie brakującej kwoty lub zapewnienie sobie finansowania jeszcze przed podpisaniem umowy dotacyjnej. W innym wypadku bezzwrotna dotacja przepada. W takich sytuacjach szpitale mogą się zwrócić do BFF MEDFinance i skorzystać na przykład z finansowania typu Overdraft. To finansowanie pomostowe w formie pożyczki w ramach przyznanego inwestycyjnego limitu finansowego. Szpital posiada wtedy limit środków do wydawania na inwestycję i sam decyduje, ile planuje pożyczyć. 

Taka umowa zapewnia najbardziej elastyczne na rynku finansowania pomostowe inwestycji, gdyż gwarantuje kompleksowość i terminowość realizacji inwestycji, nie uzależniając tych inwestycji od procedur, rozliczeń z organami założycielskimi czy dotacyjnym.  

Dotacja z budżetu Państwa

Najczęściej są to dotacje przygotowane przez Ministerstwo Zdrowia w ramach programów modernizacyjnych. Zazwyczaj takie projekty są również współfinansowane ze środków Funduszy Europejskich, natomiast MZ oraz placówka medyczna partycypują w kosztach. 

Inną formą dofinansowania jest dotacja rządowa dla szpitali, które podlegają bezpośrednio pod rząd centralny. Przykładem takiej placówki może być Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie, które podlega pod Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. 

Dotacja z samorządu

To kolejna z popularnych form dotacji. Samorząd jest bowiem bardzo często właścicielem szpitala. W konsekwencji zależy mu na tym, aby placówka pod niego podlegająca była zmodernizowana.  Samorządy mogą finansować szpitale poprzez specjalne programy inwestycyjne, jak i indywidualne dotacje celowe. Mimo iż na samorządach spoczywa duża część obowiązków, związanych z ochroną zdrowia i odpowiadaniem za placówki medyczne, pieniądze na te działania, dostają centralnie, dzięki Ministerstwu Zdrowia. Obie formy finansowania przez samorządy mają tym samym zwiększyć dostępność usług medycznych, a także podnieść jakość ich wykonywania w danej lokalizacji. 

Współpraca z Instytucjami Finansowymi i Bankami

Wybór formy finansowania zależny jest od kilku czynników. Szpitale zwykle starają się o kredyty czy pożyczki w przypadku realizacji projektów budowlanych bądź tych dotyczących rozwoju infrastruktury. W przypadku inwestycji w sprzęt najczęściej stosuje się leasing bądź coraz bardziej popularny, zakup na raty. 

Mała elastyczność instytucji bankowych oraz niski poziom akceptacji ryzyka i ograniczeń w zakresie finansowania inwestycji przyczynia się do trudności uzyskania kredytu przez szpitale. Banki wymagają wysokich zabezpieczeń, najczęściej poręczenia podmiotu prowadzącego placówkę bądź zabezpieczenia na nieruchomości zewnętrznej nie będącej szpitalem (co często jest po prostu niemożliwe). Zabezpieczeniem dla banku nie jest też kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia, który jest podpisywany maksymalnie na 3 lub 5 lat, a spłata kredytu trwa o wiele dłużej.

W sytuacji, gdy szpital musi jak najszybciej kupić kosztowny sprzęt medyczny, a nie ma gotowych środków na jego sfinansowanie, pojawia się problem. Procedura dotycząca uruchomienia kredytu bankowego to bardzo długotrwały proces z uwagi na ogromnie czasochłonną procedurą ocenę ryzyka. 

Pożyczka  

Pożyczka to chyba najstarszy instrument finansowy świata – mechanizm jego działania jest dla wszystkich doskonale znany i nie wydaje się być skomplikowany. Co więcej, jest łatwo dostępną i szybką procedurą. A jednak w przypadku branży medycznej i dużych pożyczek inwestycyjnych, warto znać szczegóły tego rodzaju finansowania przed podjęciem decyzji o własnej inwestycji – wiele detali umowy pożyczki może bowiem wpłynąć na ostateczną cenę finansowania.

Placówka medyczna, która rozpatruje zaciągnięcie pożyczki, oprócz oczywistego oprocentowania, powinna zwrócić uwagę na wszelkie dodatkowe opłaty, takie jak np. prowizje, ubezpieczenia itp. Dodatkowo warto zapytać instytucję finansową o możliwość ułożenia niestandardowego harmonogramu spłaty, który byłby najbardziej optymalny dla finansów ośrodka zdrowia. Warto również sprawdzić, czy pożyczkodawca przewiduje w umowie takie udogodnienia jak np. okres karencji. Niewątpliwą korzyścią pożyczki jest elastyczna forma spłaty, która może być dopasowana do potrzeb placówki medycznej. 

To uniwersalny instrument finansowy, który może sprawdzić się w bardzo wielu przypadkach. Placówki medyczne często korzystają z tego rozwiązania przy „uzupełnianiu” niedoboru środków na zaplanowaną inwestycję.  Często warunkiem uzyskania dużej unijnej dotacji jest zabezpieczenie inwestycji poprzez wkład własny placówki medycznej – pożyczka może właśnie tę rolę wkładu własnego spełnić. 

Pożyczka z limitem oferowana przez BFF MEDFinance jest w takich przypadkach wyjątkowo atrakcyjna. Wariant pożyczki z limitem na okres np. 12 miesięcy pozwala na wykorzystanie przez placówkę medyczną dowolnej, optymalnej dla inwestycji kwoty – aż do ustalonego w umowie limitu.

Finansowanie ratalne 

Kolejnym dostępnym rozwiązaniem jest finansowanie ratalne, forma popularna szczególnie przy finansowaniu zakupu sprzętu medycznego. Pozwala skrócić do minimum czas dostarczenia urządzenia do szpitala i realizacji całej inwestycji poprzez ogłoszenie jednego przetargu, który przewiduje zarówno dostawę do placówki sprzętu, jak i jego finansowanie. Dodatkowo skorzystanie z finansowania ratalnego nie wyklucza starania się o dotacje od samorządów na dofinansowanie zakupów. Przykładowo, gdy płatność jest rozłożona na 3 lata, szpital może w ciągu tych lat wnioskować do powiatu o środki przeznaczone na spłatę rat. Łatwiej jest starać się kilka razy o mniejsze kwoty niż występować jednorazowo o dotację na kilkumilionowy zakup, na który powiatu nie byłoby stać. 

W przypadku współpracy z doświadczonymi instytucjami finansowymi takimi jak BFF MEDFinance podmioty lecznicze mogą liczyć na dodatkowe benefity. Dzięki wieloletniej współpracy z dostawcami sprzętu medycznego BFF MEDFinance może zmniejszyć koszt finansowania poprzez kredyt kupiecki, a ponadto klienci mogą liczyć na rabaty obniżające cenę urządzenia.

Leasing sprzętu medycznego

W przypadku zakupu sprzętu stosowane jest również finansowanie w formie leasingu finansowego lub operacyjnego. Wówczas ofertę składa firma finansująca, która samodzielnie nabywa sprzęt od dostawcy. Te dwie formy leasingu różnią się między sobą. W przypadku leasingu finansowego część odsetkowa raty leasingowej stanowi koszt uzyskania przychody leasingobiorcy, w przypadku leasingu operacyjnego raty leasingowe wraz z opłatą wstępną stanowią koszt uzyskania przychodu dla szpitala. Poza tym w przypadku leasingu finansowego VAT płatny jest w całości z góry po dokonaniu odbioru przedmiotu leasingu, natomiast w leasingu operacyjnym podatek VAT doliczany jest do każde rady leasingowej. Znaczna część urządzeń medycznych objęta jest stawką VAT 8%. W konsekwencji leasing finansowy, będący dostawą towarów objęty jest taką samą stawką. Z kolei leasing operacyjny to usługa, w związku z tym obowiązuje go stawka VAT wynosząca 23%. 

Na co szpitale decydują się najczęściej, jeśli nie uzyskają dotacji?

Wśród szpitali, które potrzebują szybko zrealizować inwestycję w sprzęt medyczny i nie posiadają środków celowych z dotacji, najpopularniejszym rozwiązaniem okazuje się finansowanie ratalne. 

To najprostsza forma finansowania dostaw sprzętu medycznego w przypadku której następuje rozłożenie płatności na równe miesięczne raty. Ofertę może złożyć konsorcjum, czyli firma finansująca wraz z dostawcą lub tylko finansujący, który wskazuje dostawcę jako swojego podwykonawcę. Do korzyści finansowania ratalnego można zaliczyć to, że finansujący zakup oraz dostawca sprzętu startują wspólnie w przetargu, w związku z tym jest przeprowadzana tylko jedna procedura przetargowa. Jest to korzystne, bo bardzo upraszcza i skraca całą procedurę. 

W tym przypadku szpital podejmuje decyzję o całości inwestycji wraz z finansowaniem, w szczególności w zakresie wysokości miesięcznej raty i spłaca kwotę w ratach zgodnie z harmonogramem płatności oraz z umową dostawy. 

Szpital nie płaci opłaty wstępnej, a wysokość rat można dostosować do sytuacji finansowej placówki. Raty mogą być stałe lub malejące. Szpital jest właścicielem sprzętu medycznego i dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Ewentualne zabezpieczenie jest dokonywane w postaci zastawu rejestrowego na sprzęcie medycznym. Na mocy umowy dotyczącej zastawu rejestrowego firma finansująca może zająć sprzęt w przypadku niespłacenia rat. Dodatkowo, nie jest potrzebne żadne, inne zabezpieczenie!