Jakie są rodzaje karetek w Polsce?

W dzisiejszych czasach transport jest niezbędny we wszystkich dziedzinach życia ludzkiego. Z powodu wpływu i zasięgu, jaki ma ten obszar na dzisiejsze społeczeństwo, dokonuje się wielu badań dotyczących zmniejszenia jego kosztów, wpływu na środowisko naturalne czy zwiększenia jego bezpieczeństwa.

Między innymi w związku z tymi dociekaniami badaczy dokonuje się zmian w statusie i podziałach na rodzaje samochodów uprzywilejowanych, inaczej zwanych specjalnymi. Według ustawy o ruchu drogowym pojazdem specjalnym nazywa się pojazd samochodowy lub przyczepę przeznaczone do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia, a w pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej funkcji.

Karet(k)a kiedyś i dziś 

Ambulans (fr. Ambulanse) według ogólnej definicji to środek transportu przeznaczony do przewozu chorych lub rannych z miejsca zdarzenia do szpitala, ale również pełniący funkcję transportu medycznego i międzyszpitalnego. Ponadto w definicji wskazuje się również, iż pojazd ten jest przeznaczony do udzielania pomocy na miejscu zdarzenia, dlatego obsługiwany jest przez specjalnie wyszkolone zespoły ratownicze. Podczas akcji ambulans jest pojazdem uprzywilejowanym w ruchu drogowym i może nie stosować się do przepisów ruchu drogowego.

Pomysłodawcą pierwszego ambulansu był Dominique-Jean Larrey, lekarz wojskowy, który w 1792 roku wraz z zespołem chirurgów i pielęgniarek udzielał pierwszej pomocy rannym żołnierzom i przygotowywał ich ewakuację z pola bitwy. To wówczas na kartach historii zadebiutowała mobilna pomoc medyczna. 

W nazwie karetki pogotowia, którą do dzisiaj się posługujemy, pozostały ślady jej ówczesnej konstrukcji – karety, czyli lekkiego pojazdu, opierającego się na jednej osi i zaprzęganego przez zwierzęta pociągowe. Postęp medycyny splótł się z czasem postępu motoryzacji, a dzisiaj obie te gałęzie cywilizacji są już ze sobą nierozerwalnie połączone. – Poruszanie się w branży nowoczesnych ambulansów wymaga wiedzy z więcej niż tylko jednej dziedziny. Rozwój techniczny zarówno sprzętu medycznego, jak i samochodów jest niezwykle dynamiczny, a budowanie ambulansów to skomplikowana konfiguracja nowinek technicznych, które trzeba ze sobą połączyć dla najlepszego dla ich użytkowników efektu – mówi Rafał Adler, menedżer ds. projektu MEDambulans.

Tak dynamiczny postęp technologiczny wymaga stałej modernizacji ambulansów i zwiększania ich możliwości, poprzez modyfikacje konstrukcji oraz wyposażenia. Wpływa to na ilość karetek w Polsce, a w konsekwencji na zmiany w ich podziale na funkcje. Poszczególne rodzaje ambulansów są symbolizowane za pomocą litery na karetkach, która jest wpisana w okrąg. Oznaczenia karetek pogotowia najczęściej określa się przez pierwszą literę nazwy danej karetki (np. „W” – karetka wypadkowa, „K” – karetka kardiologiczna itd.). Oznakowanie karetek w Polsce zmieniło się w 2010 roku w związku ze zmianami w Ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym. 

Przed nowelizacją oznaczenie karetek w Polsce wyróżniało między innymi takie pojazdy jak słynne „eRki”, karetki W lub K. Dziś oznaczenia na karetkach wyglądają zupełnie inaczej. 

Jakie aktualnie są rodzaje ambulansów w Polsce?

Oznaczenia ambulansów służą identyfikacji danego typu karetki. Aktualnie w polskim systemie ratownictwa medycznego zgodnie z ustawą o Państwowym Ratownictwie Medycznym wyróżniamy pięć podstawowych rodzajów ambulansów:

• specjalistyczne (karetka S) tzw. „eski” to dawna karetka R. Ambulans S to karetka reanimacyjna, która jest używana w stanach zagrożenia życia. Jej obsługę stanowi minimum trzyosobowy zespół, w którym przynajmniej jedna osoba to lekarz. Jeśli żaden z członków obsady nie posiada uprawnień do prowadzenia pojazdów uprzywilejowanych, czwartą osobą może być kierowca. W porównaniu do innych typów ambulansów to właśnie wyposażenie karetki S jest najbardziej rozbudowane oraz wyekwipowane w najbardziej zaawansowaną aparaturę medyczną.  
• podstawowe (karetka P) posiadają obsadę składającą się z co najmniej dwóch ratowników lub pielęgniarek. Obecność lekarza w zespole ambulansu P nie jest wymagana – jeśli żaden z członków nie ma uprawnień do prowadzenia pojazdów uprzywilejowanych, trzecią osobą w zespole może być kierowca. Wyposażenie karetki P jest przystosowane do sytuacji takich jak wypadki, urazy i zachorowania, gdzie nie wymaga się udziału ambulansu S.
• transportowe (karetka T) – to ambulanse używane do transportu poszkodowanych i chorych niewymagających intensywnego nadzoru, transportu międzyszpitalnego lub przewozu narządów bądź krwi. Najczęściej obsadę stanowi kierowca oraz ratownik. W systemie istnieje również karetka transportowa lekarska, w skład której wchodzi również lekarz. Ambulanse tego typu są wykorzystywane do przewozu chorych, którzy wymagają nadzoru lekarskiego. Oznakowania karetek transportowych są różne w zależności od regionu (kombinacja litery T np. "RT", "ST" lub "TL).
• weterynaryjne – ambulanse te mogą mieć status pojazdów uprzywilejowanych, lecz nie wszystkie go mają. Najczęściej występują w kolorze żółtym w czerwone paski, z tyłu natomiast są niebieskie.
• neonatologiczne – (karetka N) ambulanse te używane są sytuacjach podobnych do tych z użyciem karetek T, jednak przeznaczone są do transportu noworodków i niemowląt do 1 roku życia. Ambulans N jest wyposażony również w sprzęt reanimacyjny. 

W polskim systemie funkcjonują również karetki POZ (podstawowa opieka zdrowotna) oraz NPL (nocna pomoc lekarska). Te ambulanse najczęściej wykorzystywane są do wizyt domowych lekarza rodzinnego u osób, które samodzielnie nie mogą się dostać do przychodni, a ich stan jest na stabilny na tyle, iż nie zagraża ich życiu. Karetki NPL natomiast, jak wskazuje sama ich nazwa, pełnią dyżury w nocy w dni powszednie oraz całodobowo w święta i dni wolne od pracy. 

Charakterystycznym rodzajem ambulansu jest również sanitarka wojskowa – karetka specjalistyczna najczęściej przystosowana do przewozu więcej niż jednej osoby w pozycji leżącej poprzez umieszczanie noszy piętrowo przy ścianach pojazdu. 

Podział ambulansów według Polskiej Normy PN-EN 1789:2008 

W polskich przepisach istnieje również specyfikacja zwana: Polska Norma PN-EN 1789:2008 ,,Pojazdy mechaniczne i ich wyposażenie - ambulanse drogowe". Jest to oficjalna specyfikacja, która określa wymagania dotyczące konstrukcji, wyposażenia oraz innych szczegółowych podzespołów pojazdu, który może być nazywany ambulansem. Według tejże specyfikacji wymieniamy trzy typy karetek:

• Typ A: ambulans do transportu pacjentów –  to typ karetki, którego konstrukcja ma być wystarczająca jedynie do przewozu pacjentów, których życie nie jest zagrożone. Dodatkowo wyróżnia się również ambulans typu A1, który jest przeznaczony dla jednego pacjenta oraz A2, który może transportować więcej chorych.
• Typ B: ambulans ratunkowy – typ, który został skonstruowany i wyposażony do transportu, podstawowego leczenia i monitorowania pacjentów.
• Typ C: to najbardziej zaawansowany rodzaj ambulansu. Ambulans typu C to ruchoma jednostka intensywnej opieki. Został skonstruowany i wyposażony do transportu, zaawansowanego leczenia i monitorowania pacjentów.

Nowoczesne i dobrze wyposażone ambulanse to dobra inwestycja dla każdej placówki medycznej oraz całego społeczeństwa, zaś ich podział na specjalizacje to gwarancja wykorzystania maksimum ich możliwości.